Heleen Mees als cowgirl

Publicist en ‘powerfeminist’ Heleen Mees is verliefd op New York. Die stad is in haar ogen een echte ‘kansenmaatschappij’. De ongereguleerde arbeidsmarkt en het lagere uitkeringsniveau maken dat mensen veel meer op zichzelf zijn aangewezen. Vanwege het ontbreken van een sociaal vangnet is iedereen gedwongen om te werken en voor zichzelf te zorgen. Meer dan 90% van de migranten zijn er dan ook aan het werk, inclusief 65% van de migrantenvrouwen.

New York biedt nieuwkomers veel meer mogelijkheden om zich te ontplooien dan de Nederlandse verzorgingsstaat. Die werkt voor migranten juist als een verstikkende deken en werkt achterstanden in de hand. Betaald werk is nu eenmaal de snelste weg naar emancipatie. New York is daarom het ultieme model van een ‘grenzeloze’ samenleving, een ware ‘talentenmagneet’ die behalve energie en opwinding ook nog eens een dorpse gemeenschapszin uitstraalt, zo juicht Mees in haar nieuwe bundel Tussen hebzucht en verlangen.

Het is grappig dat een Amerikaan als Russell Shorto, nu anderhalf jaar directeur van het John Adams Institute te Amsterdam, op zijn beurt juist verliefd is geworden op Nederland. In een opvallend artikel in het New York Times Magazine (3.5.09) onder de titel ‘Going Dutch’ zet hij Heleen Mees min of meer op haar kop.

Read Full Post »

Bibberen met Waterstof

Een Waterstof tegen het restje angst dat u in dit nieuwe tijdperk mogelijk nog verlamt. Cas Wouters bezweert nog maar eens: angst voor de teloorgang van de seksuele moraal is ongegrond. Zelfs in een tijd met wankelend onderwijs pornoficeren jongeren hun eigen leven niet. Of was het vonnis van de parlementaire commissie Dijsselbloem over het Nederlandse onderwijs te streng? Volgens Jos van Kemenade wel. Met een zo rap veranderde leerlingenpopulatie en weinig onderzoek naar hoe het er op scholen werkelijk aan toe gaat moeten we ons onderwijsapparaat niet overhaast afschrijven. Dat sentiment deelt Ahmed Marcouch, die in het Nederlandse onderwijsstelsel de sleutel tot verheffing van alle bevolkingsgroepen ontwaart. Concurrentie tussen openbaar en bijzonder onderwijs vindt, zo stelt hij onder meer, niet alleen plaats op kwaliteit, maar ook op tolerantie. Vrees dus niet voor islamitische scholen. En ook niet voor inwoners van islamitische landen, want zelfs in Iran ontdekte Marina Lacroix niets dan normale mensen. Wim Lourens is door Leezenbergs geruststellingen bij de (in Iran populaire) Koran nog niet overtuigd en wijst op hetgeen hij zelf in de verzen ontwaarde. Als dat u op het eind van deze Waterstof toch weer doet beven, lees dan voor het slapen gaan het pleidooi van August Hans den Boef tegen het gebrek aan rationaliteit en compassie van de massa en wacht onverschrokken tot het volgende nummer.

Lees het allemaal in de nieuwe Waterstof.

Read Full Post »

De heruitvinding van Amerika

Simon Schama’s De Amerikaanse toekomst. Een geschiedenis is een boek dat je oppakt en niet gauw neerlegt. De schrijver is dan ook de ‘populairste geschiedenisleraar ter wereld’. Zijn verhalende vernuft lijkt op dat van onze Geert Mak, en net als zijn evenknie in Nederland (of in Europa?) verdubbelt Schama zijn boeken als veelbekeken televisieseries.

Schama en Mak hebben hetzelfde oog voor persoonlijke en familiegeschiedenissen die grotere historische drama’s belichamen en een draad trekken door de tijd, en voor de dramatische stapeling van grote en kleine gebeurtenissen op bepaalde historische plaatsen. Eén ervan is Arlington Heights bij Washington, waar ooit het landhuis stond van de Zuidelijke generaal Robert E. Lee. Lincolns kwartiermeester-generaal Montgomery Meigs liet grote aantallen in de Burgeroorlog gesneuvelde soldaten zo dicht mogelijk bij de portico van de villa begraven, zodat de doden eeuwig wraak zouden roepen over het verraad van Lee, zijn vroegere mede-cadet aan de militaire academie West Point. Dat was het begin van Arlington Cemetery, waar nu vrijwel dagelijks begrafenissen plaatsvinden van in Irak gesneuvelde militairen.

Read Full Post »

Handel in depressie

Waarom zijn zoveel mensen depressief in een zo welvarend en gelukkig land? Volgens geluksonderzoekers scoort Nederland op ‘kwaliteit van leven’ een acht. Maar het gebruik van antidepressiva verdubbelde van 1999 tot 2006 en stijgt nog steeds. In dat laatste jaar slikten 1 miljoen mensen ofwel 6 procent van de bevolking pillen tegen neerslachtigheid. Er bestaat inmiddels een druk bezochte www.depressie.startpagina.nl die de weg wijst naar tal van informatie- en behandelsites.

Waar komt deze ‘depressie-epidemie’ vandaan, vraagt de Groningse hoogleraar wetenschapstheorie en psychologie Trudy Dehue zich af in haar gelijknamige boek. Zij onderzoekt drie antwoorden die haar niet bevredigen: 1. depressie is een biologisch bepaalde stoornis die al eeuwenlang bestaat maar pas nu goed wordt gediagnosticeerd en behandeld; 2. de toename van depressie is het product van de farmaceutische industrie die de bevolking stoornissen aanpraat om er geld mee te verdienen; 3. de verzorgingsstaat maakt mensen kleinzerig en afhankelijk en ontneemt ze het besef dat je je geluk zelf moet maken. Dehue wikt en weegt deze verklaringen en komt tenslotte met een vierde, die de derde (de neoconservatieve kritiek op de gepamperde burger) in feite op zijn kop zet. Juist omdat mensen voortdurend worden aangespoord om hun lot in eigen hand te nemen en het beste uit zichzelf te halen, raken ze gestresst. Depressiegevoeligheid ontstaat omdat we niet minder maar juist méér verantwoordelijkheid voor onszelf zijn gaan dragen.

Read Full Post »

Topkitsch: de wetenschap vernederd

Alle politieke partijen van links tot rechts, en zelfs het kabinet in zijn regeringsverklaring, willen meer waardering en ruimte voor professionals zoals artsen, leraren en politieagenten. De kostbare ‘kleilagen’ van marktgeoriënteerde, veelverdienende managers en bestuurders moeten zoveel mogelijk worden weggeschept. Maar de universitaire professionals die al deze beroepsmensen opleiden worden nog steeds dagelijks vernederd door bestuurders en bureaucraten die hun hun autonomie en beroepseer ontnemen, in een geforceerde jacht naar excellentie, marktwaarde, output en efficiëntie.

Het ziet er niet best uit voor de toekomst van het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek in Nederland, vindt de Groningse cultuurfilosoof René Boomkens in zijn boek Topkitsch en slow science. Na twee decennia van ‘nephervormingen’ die marktachtige beheersvormen en een kwantitatieve afrekencultuur hebben ingevoerd, is er weinig meer over van het intellectuele elan en de wetenschappelijke experimenteerzucht in dit land. Dat is funest voor de creatieve kennissamenleving die we zo graag willen zijn.

Read Full Post »

Patiëntenorganisaties in de gezondheidszorg en grenzen aan de democratie

Er was een tijd waarin ziek zijn betekende dat je thuis zat en voor korte of langere tijd was uitgeschakeld. Dat is nu voorbij. Van zieken wordt verwacht dat ze zoveel mogelijk blijven werken en hun normale taken blijven doen. Teveel rust heet ‘therapeutisch onverantwoord’. Tegenwoordig dien je als het even kan actief te participeren in je eigen behandeling. Je moet mee overleggen met de arts, jezelf leren prikken, actief oefeningen doen en liefst ook leren meepraten over zorgvoorzieningen en het basisverzekeringspakket. Als het lukt, doe je er bovendien goed aan symposia te bezoeken en actief bij te dragen aan de vraagsturing van de zorg. Zieken zijn verantwoordelijk voor het formuleren van het patiëntenperspectief. Ze zijn geen passieve ontvangers meer van zorg, maar deskundigen op het terrein van hun ziekte. De bijzondere ervaringen die ze opdoen geven hen het recht en eigenlijk ook de plicht mee te praten met artsen en zorgverleners over goede protocollen, behandelwijzen en geneesmiddelen. Zieken beschikken over belangrijke informatie voor de gezondheidszorg en spelen in die hoedanigheid een rol bij de bepaling van de kwaliteit van de zorg. Georganiseerd en wel verdienen ze een plaats aan de onderhandelingstafel.

Inspraak, participatie en vraagsturing – allemaal ‘hoerawoorden’ van de moderne gezondheidszorg. Je kunt er moeilijk tegen zijn en meer is altijd beter. Margot Trappenburg, hoofddocent van Bestuurs- en Organisatiewetenschappen heeft er een mooi boek over geschreven met de veelzeggende titel ‘Genoeg is genoeg’. Ze laat zien hoe patiëntenorganisaties een belangrijke en machtige spil in de zorg zijn geworden, die vaak een grote invloed op het stelsel hebben. Maar er is ook een grens. En vooral: er kleven perverse effecten aan de macht die patiëntenorganisaties hebben verworven. Al dat meedenken kost tijd en inspanning. Uitzieken is er niet meer bij. Wie zich niet voldoende te organiseren weet, wie geen aandacht trekkende of interessante ziekte heeft, wie vanwege chronische vermoeidheid of dementie gewoon niet in staat is zich te organiseren, dreigt in de kakofonie van stemmen niet gehoord te worden. Er is in de zorg een wapenwedloop om aandacht ontstaan. Niemand kan in organisatiegraad, de verzorging van de website en het volgen van symposia en congressen bij de ander achterblijven, met het gevolg dat al die organisaties chronisch personeelstekort en tijdtekort hebben en iedereen amechtig achter elkaar aanloopt.

Read Full Post »

Hogere belastingmoraal en andere integriteitskwesties

‘Persoonlijk ken ik wel twijfels, maar geen dilemma’s. Het is zwart of wit’, zegt Jenny Thunnissen, de omstreden directeur-generaal van de Belastingdienst, in Dilemma’s aan de top van Henk Bruning en Paul Strijp. Ze zegt nog meer behartenswaardige dingen. Zo vindt ze de wet die verplicht tot het voeren van integriteitsbeleid ‘te zwaarmoedig’: die veroorzaakt alleen maar bestuurlijke drukte en legt de nadruk op controles. Ze somt de basiswaarden op die het integriteitsbeleid van de Belastingdienst bepalen: geloofwaardigheid, verantwoordelijkheid en zorgvuldigheid. Geloofwaardigheid ‘vraagt om voorbeeldgedrag, onafhankelijkheid en het vermijden van belangenverstrengeling. Dat betekent dat je 24 uur van de dag belastingambtenaar bent. Knoeien met de belastingaangifte kan dus niet.’

 De auteurs hebben op basis van een aantal interviews een boekje samengesteld over dilemma’s die topmensen in de publieke en semi-publieke sector ervaren over integriteit. Het dilemma van Jenny Thunnissen is inmiddels wel heel groot geworden, nu zij haar bijbaan als financieel toezichthouder bij een Delftse ziekenhuisgroep heeft moeten neerleggen ‘om reputatieschade voor fiscus en ziekenhuis te voorkomen.’

Read Full Post »

Gilles Kepel over de Fitna

De nieuwe film van Wilders schijnt “Fitna“ te heten.

“Iedere moslim kent het Arabische begrip fitna, aldus de PVV-leider. “Het duidt op situaties waarin het geloof van moslims op de proef wordt gesteld. Alles wat hun geloof op de proef stelt, is fitna: onbedekte vrouwen, alcohol, niet-moslims, verzet tegen het gezag van de islam. Ik gebruik die term spiegelbeeldig: voor mij is de verderfelijke islam fitna.” Wilders is ingenomen met de titel. “Ik wilde per se een term die in de Koran voorkomt.” ( Het Parool , 9-2-2008)

“Fitna” is een negatief woord – ook voor moslims. Fitna is chaos en burgeroorlog, oorlog van moslims tegen moslims. Gilles Kepel schrijft in Oorlog in het hart van de islam (2004/2005) over jihad en fitna. “In de geschiedenis van de veertien eeuwen van de islamitische samenlevingen heeft altijd een intense spanning bestaan tussen twee tegengestelde polen, die de op- en neergang bepaalden van de uit de islam voortgekomen beschaving: jihad en fitna.

Read Full Post »

Gaat de elite ons redden?

Vlak voor het nieuwe jaar plofte er een boek door de brievenbus: Gaat de elite ons redden?, een bundel, samengesteld door Krijn van Beek en Marcel Ham (Van Gennep 2007). Het is een hilarisch werk. Het begint er al mee dat niemand van de auteurs precies weet waar de elite zit. Ieder heeft zo z’n eigen vermoedens. De een denkt bij elites aan de notoire veelverdiener, de ander aan paternalistische bureaucraten en weer aan ander zoekt de elite onder de leden van tanende old boys netwerken. Kortom, de elite is overal en nergens. Met het gevolg dat de auteurs in de bundel vooral de gelegenheid krijgen stokpaardjes te berijden. Paul Cliteur mag z’n woede botvieren op het feit dat hij onvoldoende tegen het terrorisme wordt beschermd. Paul Frissen gaat weer eens te keer tegen de verzorgingsstaat en ziet overal spoken van normalisering en disciplinering. Ringo Ossewaarde scheldt eerst de elite uit die de verzorgingsstaat creëerde en vervolgens de elite die haar afbrak. Terwijl Ewald Engelen zich zuchtend bij het fenomeen topinkomens neerlegt en voor de zoveelste keer beweert dat we er echt niets aan kunnen doen. De ene auteur vindt de elite paternalistisch, de ander vindt haar juist lankmoedig en allemaal smeken ze om machthebbers die het goede voorbeeld geven. Engelen hoopt dat de veelverdieners zich grootmoedig zullen opstellen. Ossewaarde betreurt het verlies van socratische deugden, die de elite in een ver verleden ooit scheen te bezitten. Allemaal zijn ze tegen morele prietpraat, terwijl ze er intussen lustig op los moraliseren.

Read Full Post »