“Mulisch was een grote intellectueel die met zijn boeken desondanks het hart wist te raken van een groot lezerspubliek”. Dat Rutte zo reageerde op de dood van Mulisch, vonden veel ‘intellectuelen’ schokkend. In de NRC, de Volkskrant buitelden columnisten over elkaar heen. Rutte is anti-intellectueel. Rutte lijkt het feit dat Mulisch het hart weet te raken van het volk, synoniem te stellen met kwaliteit. Niet de prestaties van Mulisch, maar de waardering daarvoor staat centraal. Het beetje vertrouwen dat Rutte nog had bij de elite, doordat hij concertpianist wilde worden en geschiedenis studeerde, vervloog.
Maar zou Rutte dat wel denken? Of bestaat er wel degelijk een tegenstelling tussen ‘intellectueel’ en ‘het hart raken’? Een problematische tegenstelling? Ik denk dat dat laatste het geval is. Want laten we eerlijk zijn – het blijkt dat mensen geen boodschap hebben aan mensen die, vanuit een beroep op hun intellect, een wereldbeeld voorschotelen aan de rest van het volk. En dat dat ‘volk’ steeds minder in dat wereldbeeld geinteresseerd is. Maar in plaats van dat de intellectuelen zich hier iets van aantrekken, gaan ze door op de ingeslagen weg. Ze lijken trots te zijn als ze iets ingewikkelds zeggen. Bij kritiek die ze niet kunnen pareren, leggen ze hun mening nog een keer uit. Ze hebben medelijden met ‘het volk’ dat door hun beperkte intellect vastzit aan een ‘foute’ visie of achter een slecht politicus aanloopt. En wanneer ze de meerderheid niet overtuigen, diskwalificeren ze die meerderheid. Democratisch? Misschien niet echt, hè?
Juist het feit dat ‘intellectuelen’ er onvoldoende in slagen hun boodschap op een goede wijze te vertalen, zorgt voor vervreemding. En dat terwijl de intellectuelen juist de slimme mensen zeggen te zijn – juist degene met de bagage om hun boodschap aan hun publiek aan te passen. Misschien is dat wat Rutte bedoelt.
Laten we proberen om de uitspraak van Rutte al – opbouwende- kritiek te zien. Intellectueel zijn is één ding, maar vanuit het intellectueel zijn het hart van een groot lezerspubliek raken- dat is iets heel anders. Iets bijzonders. Iets dat intellectuelen moeten nastreven. Waar nog een wereld te winnen is. Hoe een mening of opvatting politiek gemaakt kan worden. Waar Mulisch een voorbeeld is.
Wat een onsamenhangend, slecht geschreven stukje. Jammer.
Het eerste woord is al verkeerd gespeld (“Mulish”). de tweede zin mist een conclusie (“Dat Rutte zo reageerde op de dood van Mulisch, vonden veel ‘intellectuelen’. ” Punt? Vonden ze WAT???)
Waar dit over gaat is de verhouding tussen vorm (“het volk aanspreken”) en inhoud (intellectualisme).
Dit stuk bijvoorbeeld is inhoudelijk best interessant, maar qua vorm volkomen waardeloos. Wilders daarentegen verpakt zijn volkomen opportunistische inhoud, die intellectueel moeiteloos valt door te prikken, in een ijzersterke en voor velen aantrekkelijke vorm.
Mulisch maakte als niet-dualistisch denker dit onderscheid tussen vorm en inhoud principieel niet (“de diepte van de oppervlakte”). Misschien is dat nog wel de grootste les die zelfbenoemde “intellectuelen” uit zijn werk kunnen trekken.
Peter, je hebt gelijk, de foutjes leidden af van de inhoud van het – overigens briljante 😉 – stukje. Ik heb ze er uit gehaald.
Rechts probeert het volk weer macht te geven, wat links betreft, ik zou zeggen, geef de mensen hun verantwoordelijkheid terug!