Een mooi stuk van Ian Buruma, afgelopen donderdag in het NRC. De nederlands-Amerikaanse intellectueel betoogde in zijn artikel met de titel ‘Geloof geeft de morele kracht bij het trotseren van dictaturen’ dat geloof (en daaronder schaarde hij ook seculiere vormen van geloof, zoals het communisme) mensen beter in staat stelt om zich te verzetten tegen onderdrukking, dan dat seculiere liberalen dat kunnen.
‘Liberalen zijn het hardst nodig wanneer er compromissen moeten worden gesloten; maar tegenover grof geweld heb je niet zoveel aan hen. In zulke omstandigheden nemen visionairen, romantici en gelovigen, door hun overtuiging gedreven, risico’s die de meesten van ons niet aandurven’
Prachtig geschreven en helemaal mee eens. Toch betekent dit artikel een interessante wending in zijn gedachtegoed sinds hij samen met Avishai Marghalit het boek Occidentalism. The west in the eyes of its enemies schreef. In dat boek definiëren de schrijvers een bepaalde stroming binnen het denken die zij occidentalisme noemden. Occidentalisme zou je kunnen omschrijven als een karikatuur van de Westerse moderniteit. Het is de idee dat de westerse, moderne manier van leven, met zijn kapitalisme, zijn grote industriële steden, zijn seksuele losbandigheid, zijn materialisme, oppervlakkigheid en decadentie, in essentie verwerpelijk is. Het is de ideologie van de Duitse romantici, van de Japanse nationalisten, de nationaal-socialisten en de moderne fundamentalistische jihadisten dat dit beeld van de occident, die ze gelijk stellen met de gehele westerse wereld, vernietigd moet worden.
Een spannende analyse van hoe ideeën een wereldbeeld kunnen perverteren. Buruma en Margalit leggen haarfijn een vinger op het gevaar van het hebben van een gesloten wereldbeeld, op de wijze waarop occidentalistische vooroordelen zo ontmenselijkend kunnen werken, dat men in staat is tot de meest gruwelijke vormen van geweld.
Ondanks de redelijkheid van dit boek heeft me een aantal dingen toch nooit helemaal lekker gezeten. (meer…)
Waterlog 